Performans – Istorija – Akcija – Kiborzi i drugi Drugi

O performativnosti, liminalnosti i subverzijama tela u sajber prostoru

Još ranih osamdesetih Dona Harvej (Donna Haraway) je izjavila da je naša ontologija ontologija kiborga i da nam ona daje našu politiku. U ovom performativnom razgovoru postavićemo pitanje ko danas, u doba društva (digitalne) kontrole, zauzima simboličko mesto kiborga iz sajberpank fikcije?
U postindustrijsko, postmoderno, biopolitičko, informatičko doba nove elektronske, digitalne, sajber-tehnologije promenile su ljudsko iskustvo prostora, vremena kao i poimanja sopstenog tela. Razmatrajući diskontinuitete i kontinuitete između čoveka i mašine govorićemo o odnosu sajbertehnologije i fikcije, pojmu nesajber prostora, kao i praksama tehno-preformansa, sajberformansa i digitalnog performansa koje tretiraju subverzije i transgresije tela kroz odnos između živog tela i tela avatara kao izvođača, ukidanje tela izvođača  (samostalno izvođenje kompjutera) i izvođenje kiborga. U diskurzovnom okviru biopolitike i nekropolitike, otvorićemo pitanja politike liminalnih tela, liminalnih prostora i novih radikalnih subjektivnosti koje se mogu pojaviti u rekonfiguracijama od prirodnog, preko kulturalnog do tehnologškog tela.

Razgovor sa Anetom Stojnić o temama pokernutim u njenoj knjizi “Teorija izvođenja u digitalnoj umetnosti” i drugim istraživanjima između sajber i nesajber prostora, vodi Ana Isaković.

Dr Aneta Stojnić je teoretičarka, umetnica i kustoskinja iz Beograda. Doktorirala je na Univerzitetu Umetnosti u Beogradu 2013 godine. Od 2015. ima zvanje docenta na Fakultetu za medije i komunikacije kao i mesto postdoktorskog istraživača na Akademji Umetnosti u Beču (Akademie der bildenden Künste Wien) na programu za Postkonceptualnu umetnost (PCAP). Tokom 2013/14. bila je postdoktorski istraživač na Univerzitetu u Gentu, na Istraživačkom centru za Izvođačke umetnosti i medije (S:PAM). Dobitnica je stipendije za gostujućeg doktoranta na Akademiji umetnosti u Beču 2013 godine, i umetničkih rezidencija u TanzQuartier-u u Beču, 2011. godine i Kultur Kontaktu u Beču 2012. godine. Autorka je knjige “Teorija izvođenja u digitalnoj umetnosti: Ka novom političkom performansu” (FMK i Orion Art, Beograd, 2015.) kao i brojnih internacionalnih publikacija, umetničkih i kustoskih projekata.

Projekat Performans: istorija, akcija predstavlja seriju događaja tokom koje značajni umetnici, teoretičari i istoričari umetnosti koji svoj rad vezuju za performans – učestvuju u premijernim i ponovnim izvođenjima, diskusijama, predavanjima i različitim umetničkim i teorijskim formama događaja osvetljavajući tako praksu performansa kao žive tradiciju vizuelnih umetnosti na ovim prostorima, na savremen i kritički nacin.

S obzirom na istorijske aspekte umetnosti performansa i njenu poziciju u aktuelnim stvaralačkim trendovima i praksama na internacionalnoj umetničkoj sceni, nužno je reći da se prisustvo ove vrste produkcije u našoj sredini gotovo simptomatično tretiralo kao svojevrsna nestabilna, vaninstitucionalna i establišmentu preteća vrsta kreativne upotrebe van-umetničkih sredstava. U tom smislu, posebno je zanimljivo gotovo efemerizovano insistiranje na označavanju perfromansa kao novog i alternativnog umetničkog medija.

Sa druge strane, njegova višedecenijska izopštenost iz akademskih obrazovnih platformi dovela je do toga da se performans-produkcija od 1970-ih do danas vidi kao potencijalna pretnja hijerarhizovanim postojećim aparatima distribucije znanja. Anahrone težnje “vladajućih” akademskih struktura mogu se prepoznati u pažljivim i uspešnim odbranama ideje o vaninstitucionalnoj sudbini tzv. nematerijalne umetnosti (u tom smislu performans je principijelno bio svrstavan u tradiciju konceptualnih praksi kasnih 1960-ih i 1970-ih godina) i to je sa druge strane dovelo do nemogućnosti istorizacije i evaluacije, ove, inače sasvim bogate, prakse na prostorima nekadašnje Jugoslavije i na lokalnim scenama zemalja koje su je nasledile.