Konferencija: Svedočanstvo. Komemoracija. Blagostanje.

Centar za kulturnu dekontaminaciju iz Beograda, Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu, Historijski muzej Bosne i Hercegovine iz Sarajeva i Institut za filozofiju i društvenu teoriju iz Beograda pozivaju vas na konferenciju „Svedočanstvo. Komemoracija. Blagostanje“ od 20. do 27. aprila 2018. (Sarajevo, 20-24. april 2018. i Beograd, 26-27. april 2018) u okviru projekta SVEDOČANSTVO – ISTINA ILI POLITIKA: Koncept svedočenja u komemoraciji jugoslovenskih ratova. Cilj konferencije je da demokratizuje istorijske narative u regionu i da ojača uključivanje jugoslovenskih ratova u prakse evropskog sećanja.

Koncept konferencije

Svedočenje je čin učestvovanja kao i čin govorenja, sa mnogim adresantima u isto vreme, bilo da se odnosi na one koji svedoče o situaciji, na samu situaciju svedočenja ili na adresiranje koje konstituiše razne govornike. Istovremenost prostora i vremena stvara oduvek promenljiv skup singularno-pluralnih društvenih odnosa, intimnih i političkih, koji deluje i posle samog čina svedočenja i stvara se iznova pri svakom slušanju. Raznolikost društvenih odnosa u osnovi svedočenja čini odnos sa realnošću složenim, bilo da se radi o iskustvu ili o onome što se sluša. Takav odnos čini nestabilnim zahtev slušaoca za Istinom, celovitim značenjem koje bi konstituisalo svedoka kao Subjekta ili generičkog Subjekta, kao i za svedočenjem činjeničnim situacijama koje bi se imenovalo Događaj.

Mišel Fuko opisuje ulogu institucija u kojima se događa svedočenje kao “arhiv gde je prvi zakon onoga što može da se kaže, sistem koji označava pojavljivanje izjava kao izuzetnih događaja. Međutim, arhiv je takođe ono što određuje da se sve izrečene stvari ne akumuliraju beskonačno u amorfnu masu, niti da se upisuju u nesalomivu linearnost, niti da se prepuste volji slučajnih spoljašnjih nesreća, već su događaji grupisani zajedno u različite figure, stvorene zajedno u ravni sa različitim odnosima, održivi ili magloviti, shodno specifičnim regularnostima… Sve to određuje ono što definiše način događanja neke izjave-stvari, u pitanju je priroda sistema funkcionisanja. Daleko od toga da unifikuje svaku stvar koja je izrečena u nekakav šapat diskursa, daleko od toga da je to jedino što omogućava da postojimo usred sačuvanih diskursa, radi se u pravo o tome što diferencira diskurse u mnogobrojna postojanja i specifikuje njihovo trajanje.“ (Arheologija znanja, 145-146).

Jedna od početnih lingvističko-teatralnih scena svedočenja je u sudnici i pravnom sistemu. Govorni čin svedočenja se spaja sa zahtevom da se predstave dokazi za činjeničnu istinu i na taj način reguliše multiplicitet društvenih odnosa u osnovi svedočenja. Označavajući svedoka kao bezinteresnog, svedočenje odbija tvrdnju i zahtev da bilo koji govorni čin, uključujući i čin svedoka, bude iskazan. Zbog takvih restrikcija, pravni sistem nudi svoju ideju pravde, čak i ako je dostižna. Međutim, da li je to sve što je neophodno? U periodu posle Drugog svetskog rata pojavila se rastuća uloga međunarodnog pravnog sistema kao centra koji nudi pravdu za žrtve kršenja ljudskih prava, ratnih zločina i zločina protiv čovečnosti, sa kojima su se pojavili pojmovi kao što su tranziciona i restorativna pravda.

Konferencija želi da preispita kako se različite globalne i ideološke paradigme (ljudska prava, komemoracije Holokausta, upravljanje konfliktima, pomirenje, marksizam) i institucionalni režimi (lokalni i međunarodni sudovi, NVO, arhivi, državne i privatne obrazovne institucije) ponašaju kao regulativne mere koje stvaraju adekvatna svedočenja. Glavno pitanje na koje želimo da odgovorimo je u kakvim prostorima višak, koji svedočenje već oduvek stvara, može da stvori mogućnost za alternativne društvene odnose koji bi u kontekstu komemoracije jugoslovenskih ratova omogućili da se živi zajedno u blagostanju.

Partneri projekta: Učitelj neznalica i njegovi komiteti, Beograd; Muzej savremene umetnosti, Beograd; Boem, Beč (Austrija); Osservatorio Balcani e Caucaso Transeuropa  (OBCT Transeuropa), Rovereto (Italija); Historijski muzej Bosne i Hercegovine, Sarajevo; Centar za kulturnu i socijalnu popravku, Banja Luka; Leibniz-Institut für Ost- und Südosteuropaforschung (IOS), Regensburg (Nemačka).

Više informacija nalazi se ovde: http://svedocanstvo-imenovatitoratom.org/
Kontakt osobe – Noa Treister: noa.treister@gmail.com

Program konferencije

20-24.04. na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu
26-27.04 Centar za kulturnu dekontaminaciju / Institut za filozofiju i društvenu teoriju, Beograd

Petak, 20.04.2018.

Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu
Sala 82, Dekanat, 1. sprat
Franje Račkog 1, Sarajevo

10:00 – 10:15 Dobrodošlica
10:15 – 12:30 Sesija I: Pamćenje-sjećanje i zajednica

Kulture i politike sećanja u Bosni i Hercegovini, Ljupka Mandić Kelijašević, Odsek za sociologiju na Univerzitetu u Novom Sadu, RS
Religija između subjektivnog pamćenja i „licencirano zapamćenog“ u iskustvu etničkih zajednica Bosne i Hercegovine, Tomislav Tadić, Odsjek za sociologiju, Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu, BiH
Nenacionalna kultura sjećanja na žrtve rata u Tuzli, Dino Šakanović, Univerzitet u Tuzli, BiH
Diskusija

12:30 – 13:00 Pauza za kafu
13:00 – 14:30 Suočavanje žrtve sa izvršiocima zločina, Salih Fočo, Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu, BiH
14:30 – 15:30 Ručak
15:30 – 18:00 Sesija II: Svjedočanstvo i društvo

Alternativna istina – svjedočanstvo u „Komisiji za istinu“, Jacqueline Nießer, Leibniz Institut za studije Istočne i Jugoistočne Evrope (IOS) u Regensburgu, DE
Internaliziranje svjedočenja i intersubjektivno djelovanje. Mogućnost korektivnog društvenog djelovanja i društvene činjenice?, Vedad Muharemović, Odsjek za sociologiju, Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu, BiH
Kulturna trauma kao predmet društvene reprodukcije: slučaj Makedonije, Marija Dimitrovska, Institut za sociologiju, Filozofski fakultet Univerziteta ”Sv. Ćirila i Metodija” u Skoplju, MAK
Diskusija

Subota, 21.04.2018.
Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu
Sala 82, Dekanat, 1. sprat
Franje Račkog 1, Sarajevo

10:00 – 12:30 Sesija I: Istorija i pamćenje-sjećanje
Manipuliranje sjećanjem u/izvan književnog teksta, Edisa Gazetić, Odsjek za BHS jezike i književnosti, Filozofski fakultet u Zenici, BiH
Dajte šansu ‘prekomernom’ antifašizmu: Suprotstavljanje istorijskim revizionizmima u post-jugoslovenskom prostoru, Ana Dević, Katolički univerzitet u Luvenu – Univerzitet Leuven, BE/RS
Poklapajući se sa sobom, Smilja Janković aka Brawn, samostalna israživačica, BiH
Diskusija

12:30 – 13:00 Pauza za kafu
13:00 – 14:30 Svjedočanstva o kontinuiranom nasilju u Evropi 21. stoljeća: kontraverzni govor Erri de Luca protiv TAV-a i njegovog pištoljdžisjkog socijalnog iscrpljivanja, Cornelia Gräbner, Univerzitet u Lankasteru, UK
14:30 – 15:30 Ručak
15:30 – 18:00 Sesija II: Duhovi i mašine kao svjedoci

Proganjanje duha – krvavi korijeni koncepta modernog blagostanja, Ramiz Huremagić, kriminolog i pjesnik
“Da ponovo čujemo zvuk mašina“ – radnici DITA-e od samoupravljanja do okupacije fabrike, Zoran Vučkovac, Univerzitet Justas Liebig u Giessenu, DE/BiH
Zbog čega svedočimo? Za šta svedočimo? O čemu svedočimo? – Uspostavljanje društvenog (odnosa) arhiva svjedočenja – Bogdan Golubović, Darko Lazić, Noa Treister

Diskusija

Nedelja, 22.04.2018.

Obilazak Sarajeva i poseta Istorijskom muzeju Bosne i Hercegovine

Ponedeljak, 23.04.2018.
Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu
Sala 82, Dekanat, 1. sprat.
Franje Račkog 1, Sarajevo

10:00 – 12:30 Sesija I: svedočenje i posredovanje

Negiranje, mistifikacija i politička instrumentalizacija početkom devedesetih. Rumunski slučaj političke rehabilitacije maršala Iona Antoneskua i negiranje i razaranja mesta masovnih ubistava. Studija slučaja Pogroma u Jašiju. Iulian Alexandru Muraru, Univerzitet „Alexandru Ioan Cuza” u Jašiju, RU
Posredovano sećanje novosadske racije: Holokaust ili ne?, Nevena Daković, Katedra za teoriju i istoriju, Fakultet dramskih umetnosti Univeziteta u Beogradu, RS
Upotreba simbola i mitova, Senadin Musabegović, načelnik Odsjeka za istoriju umjetnosti na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, BiH
Diskusija

12:30 – 13:00 Pauza za kafu
13:00 – 14:30 Memorije i istorija, posvećeno Mosesu I. Finleyju, Sylvian Lazarus, Profesor emeritus antropologije, Univerzitet u Parizu 8, FR
14:30 – 15:30 Ručak
15:30 – 18:00 Sesija II: Iskustvo kao književnost i performans

Komemorativno kao ideologija, Đokica Jovanović, Odsek za socijologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, RS
Od otvorenosti iskustva do čvrstog Gestalta: književnost, stereotip i traumatsko pamćenje, Andrea Lešić-Thomas, Odsjek za komparativnu književnost i bibliotekarstvo Filozofskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu, BiH
Reprezentacija rata u scenskim umetnostima i različite forme svedočenja, Darija Davidović, Odsek za teatar, film i medije, Univerzitet u Beču, AU
Diskusija

Utorak, 24.04.2018.
Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu
Sala 82, Dekanat, 1. sprat.
Franje Račkog 1, Sarajevo

10:00 – 12:30 Sesija I: Žaljenje prošlosti i otvaranje prema budućnosti
Muzika nade: Dokumentarna istorija nenasilne, muzičke kontrakulture u regionu Bajo Lempa, Salvador, 1970-2020. Andrew Redden, Latinoamerička istorija, Univerzitet u Liverpoolu, GB
Svjedočanstvo i „suočavanje sa prošlošću“, Peyman Amiri, Amsterdamska škola za kulturnu analizu, Univerzitet u Amsterdamu, Iran/NL
Postsocijalističke transformacije i aproprijacije spomenika Korčanica, Mišo Kapetanović, Centar za napredne studije Jugoistočne Europe, Sveučilište u Rijeci, HR
Diskusija

12:30 – 13:00 pauza za kafu
13:00 – 14:30 Sjećajte se budućnosti: Nenasilna komemoracija kao predviđanje zajedničkog života, Michael Eskin, Philosophers of the Upper West Side, Inc., SAD
14:30 – 15:30 Ručak
15:30 – 17:30 Sesija 2: Pedagogija i proizvodnja društva

Kosovski rat tokom 1998-1999. u udžbenicima istorije na Kosovu i Srbiji, Shkëlzen Gashi, nezavisni istraživač, Kosovo
Svedočenje o nastanku kapitalizma u Jugoslaviji – Fenomenologija (pre)vladanja srednje klase ili malo/građanizacije Jugoslavije, Dragomir Olujić Oluja, Udruženje ReEX, politikolog, novinar, komunista, Beograd, RS
Diskusija

Sreda, 25.04.2018.
Putovanje u Beograd

Četvrtak, 26.04.2018.
Centar za kulturnu dekontaminaciju, sala na I spratu
Birčaninova 21, Beograd

Predavanja I: Svedočenje i blagostanje

10:00 – 10:45 Sećajte se budućnosti: Nenasilna komemoracija kao predviđanje zajedničkog života, Michael Eskin, Philosophers of the Upper West Side, Inc., SAD
10:45 – 11:30 Tuning In, Tuning Out and Tuning Past: Svedočenje i rezonancija na Tom Satu McCarthyju „Satin Island“ i Erri De Luca „Zločin vojnika“, Cornelia Gräbner, Univerzitet Lankaster, UK
11:30 -12:15 Negiranje, mistifikacija i politička instrumentalizacija početkom devedesetih. Rumunski slučaj političke rehabilitacije maršala Iona Antoneskua i negiranje i razaranja mesta masovnih ubistava. Studija slučaja Pogroma u Jašiju. Iulian Alexandru Muraru, Univerzitet „Alexandru Ioan Cuza” u Jašiju, RU
12:15 – 12:45 Pauza za kafu
12:45 – 14:15 Proganjanje duha – krvavi korijeni koncepta modernog blagostanja, Ramiz Huremagić, kriminolog i pjesnik
14:15 – 15:15 Ručak

Predavanja II: Komemoracija i proizvodnja društva

15:15 – 16:00 Alternativna istina – svedočanstvo u „Komisiji za istinu“, Jacqueline Nießer, Leibniz Institut za studije Istočne i Jugoistočne Evrope (IOS) u Regensburgu, DE
16:00 – 16:45 “Da ponovo čujemo zvuk mašina“ – radnici DITA-e od samoupravljanja do okupacije fabrike, Zoran Vučkovac, Univerzitet Justas Liebig u Giessenu, DE/BiH
16:45 – 17:30 Svedočenje o nastanku kapitalizma u Jugoslaviji – Fenomenologija (pre)vladanja srednje klase ili malo/građanizacije Jugoslavije, Dragomir Olujić Oluja, Udruženje ReEX, politikolog, novinar, komunista, Beograd, RS
17:30 – 19:00 Pauza za kafu

19:00 Specijalno gostujuće predavanje:

Svedočenje, demokratija i budućnost humanističkih nauka
Sara Guyer, predsednica Konzorcijuma humanističkih centara i instituta, direktor Centra za humanističke nauke Univerziteta u Viskonsinu-Medison
Centar za kulturnu dekontaminaciju, Birčaninova 21, Beograd

Petak, 27.04.2018.
Institut za filozofiju i društvenu teoriju, 1. sprat
Kraljice Natalije 45, Beograd

Predavanja I: Budućnost komemoracije
10:00 – 10:45 Muzika nade: Dokumentarna istorija nenasilne, muzičke kontrakulture u regionu Bajo Lempa, Salvador, 1970-2020. Andrew Redden, Latinoamerička istorija, Univerzitet u Liverpoolu, GB
10:45 – 11:30 Manipuliranje sjećanjem u/izvan književnog teksta, Edisa Gazetić, Odsjek za BHS jezike i književnosti, Filozofski fakultet u Zenici, BiH
11:30 -12:15 Svedočanstvo i „suočavanje sa prošlošću“, Peyman Amiri, Amsterdamska škola za kulturnu analizu, Univerzitet u Amsterdamu, Iran/NL
12:15 – 12:45 Pauza za kafu
12:45 – 14:15 Upotreba simbola i mitova, Senadin Musabegović, načelnik Odsjeka za istoriju umjetnosti na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, BiH
14:15 – 15:15 Ručak

Predavanja II: Pedagogija i revizionizam
15:15 – 16:00 Svjedokinje Drugoga svjetskog rata: dnevnička svjedočanstva hrvatskih intelektualki, Marijana Kardum, Suvremena povijest na Filozofskom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu, HR
16:00 – 16:45 Kosovski rat tokom 1998-1999. u udžbenicima istorije na Kosovu i Srbiji, Shkëlzen Gashi, nezavisni istraživač, Kosovo
16:45 – 17:30 Dajte šansu ‘prekomernom’ antifašizmu: Suprotstavljanje istorijskim revizionizmima u post-jugoslovenskom prostoru, Ana Dević, Katolički univerzitet u Luvenu – Univerzitet Leuven, BE/RS

20:00 – Poema beogradske pobjednice, poetski performans, Ramiz Huremagić
Centar za kulturnu dekontaminaciju, Birčaninova 21, Beograd