Sven Elfstrom. 58 kilometara od Stokholma

CZKD Bioskop
10.10.2023  19h

Sven Elfstrom. 58 kilometara od Stokholma
Kustos: Džon Sundholm, Stokholm

Filmovi Svena Elfstroma (Sven Elfström , 1929 – 2017) čine jedinstven korpus radova u istoriji kulture švedskog eksperimentalnog filma. Prvo, oni su amaterski u pravom smislu te reči, on je bio varilac bez formalnog obrazovanja u filmu ili u umetnosti. Drugo, njegovi filmovi čine jedini konzistentni politički korpus radova u švedskom eksperimentalnom filmu. Treće, njegovi filmovi na 16 mm su snimljeni i završeni tokom njegovog zaposlenja u periodu 1965 – 1971, u frenetičnom tempu, čiji je rezultat 11 filmova snimljenih u industrijskoj luci Ninašamn, južno od Stokholma, i to sa prijateljima i rodbinom kao glumcima.

Samo 58 kilometara južno od švedskog hegemonog centra kulturne produkcije, filmovi potpuno druge vrste su producirani gotovo dvaput godišnje, večerima, vikednima i praznicima. Ograničenja i teški uslovi produkcije ostavili su jasan trag na svakom filmu i čine suštinski deo estetike Svena Elfstroma. Filmovi se protežu od dokumentarizma i političkog aktivizma, do alegorijskih narativa koji se bave ljudskim oslobađanjem, zapadnom kapitalističkom eksploatacijom prirode i ljudi, oslobođenjem bez eksploatacije prirode i ljudskih odnosa. Ono što je najupečatljivije u njima je što se sve ovo artikuliše korišćenjem originalnog stila filmskog stvaranja, koje karakteriše jedinstveni osećaj za ritam, audio-vizuelna senzitivnost i ponekad bes, što potiče iz Elfstromove potrebe da se izrazi.

Zahvaljujući podršci fondacije Lauricen (Lauritzen) za istraživanje istorije filma, filmovi snimljeni na 16 milimetara su digitalno restaurisani. To je bila neophodnost stoga što filmovi nemaju negative, i samo jedan film postoji na dve kopije. Zato je bilo gotovo nemoguće njihovo javno prikazivanje. Ovaj događaj u CZKD biće velika premijera restaurisanih filmova.

Program je podeljen u dva dela. Prva dva filma, Ett försök (An Attempt) i Grävskopan (The Excavator), predstavljaju njegove rane alegorijske radove, dok je film Den förtvivlade intellektuelle revolutionären med sina borgerliga komplex (The Desperate Intellectual Revolutionary with his Bourgeois Complexes) mešavina alegorije i političke izjave, pokazujući Elfstromovo razočaranje  u onovremene leve strategije. Slede tri filma, počevši sa još jednom satiričnom alegorijom, Skyddet (The Refuge), koja se dešava u tipičnom standardizovanom švedskom stanu 1960ih godina što je bilo delom vizije social-demokratske vlade da se stvori million novih domova. Poslednja dva filma u programu Vem äger staden (Who Owns The City?) i Utveckling? (Progress?)  predstavljaju Elfstromovo aktivističko bavljenje filmom, baveći se finansijskom eksploatacijom čoveka i prirode.

Program projekcija

Ett försök (An Attempt), 1966, 14’30’’

Grävskopan (The Excavator), 1967, 7’30’’

Den förtvivlade intellektuelle revolutionären med sina borgerliga komplex (The Desperate Intellectual Revolutionary with his Bourgeois Complexes), 1970, 16’30’’

Skyddet (The Refuge), 1968, 13’

Vem äger staden (Who Owns The City?), 1969, 18’30’’

Utveckling? (Progress?), 1971, 5’

Džon Sundholm (John Sundholm) je profesor filmskih studija na Univerzitetu u Stokholmu i direktor festival AVANT od 2002. Istraživao je i radio programe manjinskog i eskperimentalnog kina, i organizovao je prvu retrospektivu Svena Elfstroma 2009. godine.

CZKD Bioskop je ustanovljen 2011. godine i ima za cilj osvajanje prostora prikazivanja filma koji ne robuje imperativu samoodrživosti mašine kulturnih industrija već evocira specifičnu tradiciju gledanja i proizvodnje filma koju su negovali kino klubovi i filmske škole i ovom praksom uticali na celokupnu filmsku kulturu upravo odnosom poštovanja prema svim učesnicima i elementima filmskog procesa.

U programima: projekcijama i diskusijama, radionicama, festivalima, perfromansima učestvovali su reditelji, pisci, umetnici, istoričari i teoretičari filma, među kojima i: Slobodan Šijan, Lordan Zafranović, Branko Vučićević, Želimir Žilnik, Lars Henrik Gass, Puriša Đorđević, Ognjen Glavonić, Srđan Vučinić, Jovan Bačkulja, Marko Milićević, Adam Ranđelović, Ivica Đorđević, Petar Mitrić, Sabloč Tolnai, Mladen Đorđević, Stefan Ivančić, Marko Grba Singh, Nebojša Jovanović, Greg De Kjur, Branka Benčić, Igor Grubić, Sava Trifković, Bojan Jovanović, Ivan Obrenov, Miroslav Bata Petrović, Dejan Vlaisavljević Nikt, Petra Belc, Sunčica Fradelić, Dragomir Zupanc, Dragan Ambrozić, Srđan Đile Marković, Filip David, Dragan Velikić, Sebstyen Kodolanyi, Zoran Naskovski, Ines Pletikos, Aleksandar Muharemović, Zoran Krema, Igor Bezinović, Dušan Kojić Koja, Dalibor Martinis, Ivan Velisavljević, John Sundholm, Fransisco Tomshic i mnogi drugi…

Kontakt: aleksandrasekulic@czkd.org

Fotografije sa događaja: Dragan Dimčić